درد لگن از جمله آزاردهنده ترین درد های سیستم اسکلتی است و میتواند اختلال جدی در راه رفتن ایجاد کند. درد لگن معمولا با لنگش همراه است.
این درد میتواند در هر قسمتی از لگن حس شود. میتوانند در پشت باسن احساس شود یا در قسمت خارجی آن. میتواند در عمق لگن باشد یا در جلوی آن و یا در ناحیه کشاله ران احساس شود. برای درمان درد لگن مانند هر درد دیگر ابتدا باید علت بوجود آورنده آن را مشخص و کشف کرد.
درد لگن علت های بسیار زیادی دارد و تا علت بوجود آورنده آن را نتوانیم مشخص کنیم نمیتوانیم آن را درمان کنیم.
در این مقاله یاد خواهیم گرفت که درد لگن نشانه چیست و چه بیماری هایی در خود لگن یا خارج از آن میتوانند موجب این درد شوند.
تقسیم بندی های درد لگن
درد لگن را بر حسب اینکه منشا آن چه قسمتی از بدن باشد، بر اساس اینکه آسیب چه بافتی موجب بروز درد شده باشد و برحسب اینکه محل احساس درد کجاست مورد بررسی قرار میدهند
منشا درد لگن
درد در ناحیه لگن دو منشا اصلی دارد.
- یا علت آن درد لگن در خود لگن خاصره است
- یا علل درد در جایی خارج لگن است. بطور مثال وقتی که ستون فقرات یا زانو مشکلی دارد ولی بیمار به عوض آنکه درد را در منشا درد احساس کند در لگن حس میکند.
محل احساس درد لگن
درد های لگن را میتوان از لحاظ محل آن هم به دسته هایی تقسیم کرد. شایعترین محل ها برای احساس درد لگن در جلوی مفصل ران است که به آن کشاله ران هم میگویند.
محل شایع دیگر دردهای لگنی در پشت باسن است. درد در ناحیه لگن میتواند در قسمت خارجی لگن هم احساس شود.
گاهی اوقات بیمار نمیتواند محل درد لگن را به درستی توصیف کند. او احساس میکند دردی پخش در همه لگن دارد ولی جای مشخصی را برای آن ذکر نمیکند.
بافت ایجاد کننده درد لگن
در خود لگن عناصر و بافت های زیادی هستند که میتوانند مشا درد لگن باشند. مهمترین آنها مفصل ران یا هیپ، عصب سیاتیک و مفصل ساکروایلیاک هستند.
چون درک تقسیم بندی علل درد لگن بر اساس محل احساس درد راحت تر است در این مقاله انواع درد لگن را براساس محل احساس درد مورد بحث قرار میدهیم.
درد لگن در ناحیه جلوی آن یا کشاله ران چه عللی دارد
یکی از محل های شایع احساس درد لگن در ناحیه جلوی آن یا در کشاله ران است. کشاله ران یا Groin جایی در جلوی لگن است که شکم شما تمام شده و ران شما شروع میشود.
این محل دقیقا در جلوی مفصل ران قرار دارد پس تعجبی ندارد که علت و منشا بسیاری از دردهای جلوی لگن، مفصل ران باشد. به همین علت عملا میتوان در غالب موارد درد جلوی لگن را درد مفصل لگن نامید.
گاهی هم علت احساس درد در محل کشاله ران در ارگان های دیگری بجز سیستم حرکتی است. بطور مثال بیماری های سیستم ادراری و تناسلی یا بیماری های گوارشی از دسته مشکلاتی هستند که درد ناشی از آنها میتواند در ناحیه کشاله ران احساس شود.
این درد را میتوان براساس بافت ایجاد کننده درد و یا براساس نوع بیماری که درد را ایجاد کرده بررسی کرد.
چه بیماری هایی موجب درد لگن در کشاله ران میشوند
در زیر به شایعترین علل درد جلوی لگن یا کشاله ران اشاره های مختصری شده است.
♦ شکستگی های بالای استخوان ران میتوانند موحب بروز درد حاد و ناگهانی لگن شوند. این شکستگی ها انواع مختلفی دارند. بطور مثال شکستگی های ناحیه گردن استخوان ران که سر و تنه ران را از هم جدا میکند یا شکستگی های موسوم به اینترتروکانتریک در بالای ران میتوانند موجب درد مفصل لگن شوند.
♦ شکستگی هایی که بصورت مزمن بوجود میایند هم میتوانند موجب درد در ناحیه لگن شوند. مقصود من شکستگی های استرسی لگن در سمفیز پوبیس یا گردن استخوان ران است. این شکستگی ها کاملا به تدریج و بی سر و صدا شروع میشوند
♦ از دیگر علل حاد درد جلوی لگن که بدنبال ضربه ایجاد میشوند بروز دررفتگی در مفصل ران است. دررفتگی در این مفصل معمولا بدنبال تصادف اتومبیل یا سقوط از ارتفاع است
♦ بیماری به نام پوکی استخوان یا استئوپروز گذرای هیپ وجود دارد که به علت ورم استخوان بالای ران میتواند موجب درد لگن در ناحیه کشاله ران شود
♦ بافت لابروم در اطراف مفصل ران قرار گرفته و پارگی این بافت میتواند موجب درد مفصل لگن در کشاله ران شود
♦ التهاب بورس تروکانتر میتواند موجب درد در قسمت جلو یا خارجی لگن شود. التهاب بورس های دیگر اطراف مفصل ران هم میتوانند موجب درد لگن شوند
♦ تاندون ایلیوپسواس و بورس آن در جلوی لگن قرار دارند و التهاب آنها میتواند درد لگن در کشاله ران ایجاد کند
♦ سائیدگی و خراب شدن مفصل ران میتواند موجب درد مفصل لگن شود. این درد میتواند هم در جلو و هم در پشت لگن احساس شود ولی بیشتر در جلو کشاله ران است. وقتی شدت خرابی خیلی زیاد باشد معمولا کار گذاری مفصل مصنوعی در ناحیه لگن لازم میشود.
♦ التهاب مفصل ران به علت روماتیسم هم میتواند موجب درد لگن شود
♦ بیماری دیگر روماتیسمی که بخصوص مفصل ران مردان را گرفتار میکند بیماری اسپوندیلیت انکیلوزان است. این بیماری هم موجب درد لگن میشود
♦ در بچه ها یکی از علل شایع التهاب مفصل ران سینوویت گذرا در مفصل ران است که درد در ناحیه لگن ایجاد میکند
♦ هر عاملی که موجب عفونی شدن مفصل ران شوند آن را دردناک میکند. حتی عفونت در هر استخوانی از لگن میتواند موجب درد شود. محل عفونت محل درد را تعیین میکند.
♦ نرسیدن خون به سر استخوان ران میتواند مفصل ران را دردناک کند. این بیماری میتواند در بالغین و حتی در بچه ها هم مفصل ران را درگیر کند
♦ بیماری که کمتر شناخته شده است فتق ورزشی است که بیشتر در دوندگان و فوتبالیست ها وجود دارد. این بیماری هم موجب درد لگن در کشاله ران میشود
♦ تحریک عصب حسی پوست ران در جلوی لگن میتواند موجب درد لگن و احساس سوزش در جلوی لگن و ران شود
♦ انواع تومورهای استخوانی در استخوان های لگن میتوانند موجب درد لگن شوند. محل احساس درد برحسب محل تومور متفاوت است
♦ حمله بیماری کم خونی داسی شکل Sickle cell anemia
♦ نوعی بیماری که موجب گیر کردن سر و گردن استخوان ران در حفره لگن میشود میتواند از علل احساس درد لگن در کشاله ران باشد
علل درد جلوی لگن در سیستم های دیگر
گاهی هم علت دردهای جلو لگن نه در سیستم حرکتی آن بلکه در بافت های دیگر اطراف آن است مانند
- عفونت های سیستم ادراری
- هرنی یا فتق کشاله ران
- التهاب غدد لنفاوی کشاله ران
در آقایان مشکلات سیستم تناسلی مانند ضربه به بیضه، التهاب بیضه، واریکوسل ( متسع شدن وریدهای اطراف بیضه) میتوانند موجب درد جلوی لگن در ناحیه کشاله ران شوند.
در خانم ها هم مشکلاتی مانند بارداری، کیست تخمدان، عفونت‌های لگنی و حاملگی خارج رحمی میتوانند موجب درد جلوی لگن در کشاله ران شوند.
این وظیفه پزشک ارتوپد و متخصص جراحی لگن است که با کمک دانش و تجربه خود و با استفاده از معاینه و روش های تصویربرداری و آزمایش ها علت اصلی درد لگن را کشف کند. تنها بعد از یافتن علت درد است که میتوان آن را درمان کرد.
درد لگن در ناحیه پشت باسن چه عللی دارد
درد لگن در ناحیه پشت آن یعنی باسن معمولا دردی عمقی است. این درد میتواند فقط محدود به خود لگن باشد ولی گاهی اوقات به سمت پایین یعنی ران و یا به سمت بالا یعنی کمر هم انتشار پیدا میکند.
درد پشت لگن و باسن میتواند علل متفاوتی داشته باشد. گاهی منشا درد در خود بافت های لگن است و گاهی ممکن است درد از محل دیگری مثل ستون مهره به پشت لگن انتشار پیدا کند.
توجه به این نکته مهم است که از لحاظ آماری علت غالب دردهایی که در باسن و پشت لگن احساس میشوند نه در خود لگن بلکه در مشکلاتی در ستون مهره است.
شایعترین علل درد لگن در پشت باسن عبارتند از:
♦ فتق دیسک بین مهره ای معمولا موجب درد پشت باسن میشود
♦ تحریک عصب سیاتیک میتواند در خود لگن و به علت فشار عضله پیریفورمیس باشد. این بیماری هم موجب درد لگن در باسن میشود
♦ علت دیگر درد لگن در پشت باسن التهاب بورس های پشت لگن است
♦ التهاب مفصل ساکروایلیاک در پشت لگن خاصره هم میتواند موجب احساس درد در پشت باسن شود
نکات مهم در تشخیص علت درد لگن
خصوصیات درد از نکاتی است که میتواند به تشخیص علت درد لگن به بیمار کمک کند. این خصوصیات عبارتند از
- محل دقیق درد لگن کجاست. در قسمت جلوی لگن است. پشت آن است یا در کنار آن حس میشود. البته چپ و راست بودن آن کمک زیادی به تشخیص علت نمیکند. مثلا درد لگن سمت چپ یا راست علت های متفاوتی ندارند. یا علت درد لگن سمت چپ در زنان با علت درد لگن سمت راست در زنان فرقی ندارد.
- شدت درد چقدر است. معمولا شدت درد در ناحیه لگن به خوبی قابل اندازه گیری نیست ولی میتوان از قرائنی به آن پی برد. مثلا ایا درد طوری هست که فرد را از خواب بیدار کند یا مانع خوابیدن او شود. آیا درد در حدی هست که نیاز به مصرف مسکن داشته باشد
- شدت درد با چه عواملی بیشتر و کمتر میشود. آیا درد لگن در راه رفتن یا ایستادن بیشتر است یا در هنگام نشستن یا دراز کشیدن است. آیا درد در شب است.
- بیمار چه مدتی درد داشته تا به پزشک مراجعه کرده است.
علائم همراه با درد لگن هم میتواند به علت آن اشاره کند. مثلا آیا درد همراه با علائم عصبی مانند گزگز و مورمور شدن ران یا پا است.
آیا همراه با تب یا لرز است. آیا همراه با خشکی مفصلی است. آیا بیمار لنگش هم دارد. آیا بیمار قبل از شروع درد لگن داروی خاصی مصرف کرده و تعداد زیادی علائم همراه دیگر.
پزشک سپس بیمار را معاینه میکند و پس از آن با استفاده از روش های تصویر برداری مانند رادیوگرافی ساده، سی تی اسکن و ام آر آی و در صورت لزوم دیگر آزمایش ها علت درد لگن را تشخیص میدهد.
توجه به این نکته مهم است که تنها پس از تشخیص علت درد لگن است که میتوان درمان متناسب با بیماری ایجاد کننده درد را انجام داد.
باید بدانیم که درد لگن یک بیماری تنها نیست که یک درمان خاص داشته باشد. این درد دهها علت مختلف دارد که هریک از آنها درمانی مختص به خود دارد.
درمان درد لگن
همانطور که در بالا دیدیم درد لگن یک علت ندارد. برای درمان درست درد لگن ابتدا باید علت اصلی آن به توسط پزشک مشخص شود. تنها پس از آن است که میتواند درمان دقیقی برای آن انجام داد. با این حال یک سری اقدامات کلی میتوانند تا حدودی بر روی بسیاری از دردهای لگن تاثیر مثبت داشته باشند. میتوان این اقدامات را به نوعی درمان خانگی درد لگن دانست.
کاهش یا تعدیل فعالیت های بدنی
معمولا درد هر علتی داشته باشد استراحت و کمتر راه رفتن و کاهش فعالیت های ورزشی یا بدنی میتواند بر روی بسیاری از علل درد لگن تاثیر مثبت داشه باشد و شدت درد را کم کند. در بسیاری از اوقات همه کاری که باید برای کنترل درد انجام داد همین کاهش فعالیت بدنی و احتمالا قدری استراحت است.
گرم نگه داشتن محل درد
مجددا شدت غالب درد های لگن را میتوان با گرم کردن محل درد کاهش داد. با کمک کمپرس آب گرم یا تشکچه برقی یا هر وسیله دیگری که محل درد را گرم کند میتوان اقدام به گرم کردن محل درد کرد.
استفاده از داروهای ضد التهاب
داروهای ضد التهاب میتوانند بصورت موقت شدت درد لگن را کم کنند. خیلی از بیماران میپرسند برای درد لگن چه بخوریم تا زودتر درد خوب شود.
داروهایی مانند بروفن، ناپروکسن، سلکوکسیب یا دیکلوفناک از دسته داروهای ضد التهابی هستند که میتوانند در این زمینه کمک کنند. استامینوفن گرچه داروی ضد التهابی نیست ولی میتواند در کاهش درد موثر باشد.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی هم میتواند شدت بسیاری از دردهای لگن را کم کند. دستگاه هایی که فیزیوتراپ بگار میبرد معمولا با گرم کردن محل کردن شدت آن را کم میکنند. البته باید به خاطر داشت که فیزیوتراپی درد را درمان نمیکند بلکه بطور موقت شدت آن را کم میکند.