نوبت دهی

شکستگی استخوان پاشنه. علائم و درمان

استخوان پاشنه بزرگترین استخوان مچ پا می باشد. شکستگی آن شایعترین شکستگی در میان استخوان های مچ پا بوده و حدود ۲% تمام موارد شکستگی ها را شامل می شود.

حدود ۷۰-۴۰ درصد موارد این شکستگی ها از نوع داخل مفصلی همراه با جابجایی بوده و ۹۵ درصد این شکستگی ها در سنین ۴۵-۲۱ سالگی رخ می دهد.

 شکستگی استخوان پاشنه
شکستگی استخوان پاشنه

 

این شکستگی ها غالباً در اثر سقوط از ارتفاع بوجود می آیند. در ۹-۵ درصد موارد دوطرفه و در ۱۰ درصد موارد شکستگی در دیگر نواحی بدن بخصوص در ستون مهره ای سینه ای و کمری نیز مشاهده می شود.

در این موارد حتی ممکن است با وجود آسیب مهره ها، بیمار از درد ناحیه کمری شکایتی نداشته باشد پس معاینه عصبی دقیق این ناحیه از ستون مهره برای تشخیص ضروری است.

 

مکانیسم ایجاد شکستگی پاشنه

♦ چون استخوان پاشنه به طور کلی از جنس استخوان اسفنجی است و کورتکس بسیار نازکی دارد، حتی نیروهای فشاری خفیف مثل سقوط از ارتفاع کم هم با فرو رفتن استخوان تالوس به داخل جسم استخوان پاشنه ممکن است باعث شکستگی داخل مفصلی شود. این مکانیسم در ۸۰ تا ۹۰ درصد موارد شکستگی های داخل مفصلی صادق است.

♦ کشش ناگهانی تاندون اشیل به علت انقباض ناگهانی عضلات خلف ساق (گاسترو کنمیوس و سولئوس) به خصوص در افراد مبتلا به دیابت باعث کنده شدن برجستگی استخوان پاشنه شده و شکستگی خارج مفصلی ایجاد می کند.

♦ نیروی مستقیم از نوع بسته یا باز می تواند منجر به شکستگی هر قسمتی از استخوان پاشنه شود.

 

علایم شکستگی پاشنه

بعد از سقوط از ارتفاع بیمار از درد شدید پاشنه شکایت دارد و قادر نیست که روی پاشنه بایستد. در معاینه تورم و خونمردگی پاشنه و کف پا وجود دارد. لمس پاشنه حساس و دردناک می باشد.

در معاینه، پاشنه احتمالاً به سمت طرفین عمیق تر شده و اندازه گیری دقیق از قوزک ها به سطح زیرین پاشنه ممکن است نشاندهنده کاهش ارتفاع باشد.

حرکات مچ طبیعی است ولی محدودیت واضح حرکات چرخش به داخل و خارج مفاصل استخوانهای میانی مچ پا که تقریباً همیشه صدمه می بینند، وجود دارد.

در بسیاری موارد شکستگی خرد شده پاشنه، شکستگی جسم مهره (معمولاً در نواحی سینه ای تحتانی یا کمری فوقانی) وجود دارد. این حالت نشان دهنده آن است که این شکستگی در اثر سقوط از ارتفاع ایجاد شده است.

برای تشخیص شکستگی پاشنه، رادیوگرافی رخ و نیم رخ محوری از مچ پا لازم است. رادیوگرافی پاشنه سمت مقابل و ناحیه ستون مهره ای سینه ای، کمری حتی در بیمارانی که شکایتی ندارند لازم است.

 

درمان شکستگی استخوان پاشنه چیست

درمان شکستگی استخوان پاشنه بسته یا حالت مختلف آن متفاوت است.

شکستگی های خارج مفصلی

درمان محافظتی شامل بانداژ الاستیک، استراحت در بستر و بالا نگه داشتن اندام برای کاهش تورم به مدت ۴-۳ هفته است و بعد از ۲ هفته ورزش و حرکت مفاصل مچ پا و مفصل زیر مچ پا شروع میشود.

مشاوره

اگر قطعات شکسته شده جا به جا شده باشند، جااندازی شکستگی به روش بسته و یا با عمل جراحی ضروری است.

شکستگی داخل مفصلی

درمان اولیه شامل استراحت در بستر با بانداژ الاستیک و بالا نگه داشتن اندام برای کاهش تورم است. موارد بدون جابجایی با ۶ هفته عدم تحمل وزن و حرکت آزاد مفصل مچ پا و زیر مچ پا ، درمان می شود.

در موارد جا بجایی بیش از ۲ میلیمتری استخوان ها، درمان به صورت جااندازی باز و ثابت کردن قطعات با پلاک و پیچ است و اگرشکستگی بصورت خرد شدگی زیاد باشد، درمان بصورت جااندازی بسته و حرکت زودرس مفصل مچ پا است.

شکستگی باز پاشنه

۸ تا ۱۷ درصد موارد شکستگی پاشنه به صورت باز می باشد که باعث عوارضی مثل عفونت عمقی، التهاب مزمن استخوان و گاهی آمپوتاسیون ( قطع عضو ) می شود. درمان در این موارد شامل شستشو و دبریدمان مکرر زخم و بی حرکتی جهت حفاظت از بافت نرم است.

 

عوارض شکستگی پاشنه

مهمترین عوارض عبارتند از

درد پاشنه : که معمولا به علت آرتروز مفصل پاشنه یا التهاب تاندون های اطراف پاشنه یا به علت بدجوش خوردن پاشنه بوجود میاید.

استئوآرتریت یا آرتروز مچ پا : بعد از شکستگی پاشنه ، مفصل زیر مچ پا اغلب ناصاف و نامنظم باقی می ماند و استئو آرتریت یک عارضه شایع بوده ولی همیشه ناتوان کننده نیست.

در برخی موارد، درد شدید سبب ناتوانی جدی در مراحل اولیه می شود و نیازمند درمان جراحی است اما در سایر موارد بیمار ممکن است درد مختصر و ناتوانی جزئی داشته باشد.

این علایم همیشه با راه رفتن روی سطح ناهموار تشدید می شود. هنگامی که آرتریت سبب ناتوانی شود تنها درمان رضایت بخش خشک کردن مفصل زیر مچ پا است.

استئوپروز یا پوکی استخوان : بی حرکتی پاشنه باعث استئو پروز (پوکی استخوانی) این استخوان می شود که گاهی از علل درد دراز مدت است لذا در موارد آسیب یا شکستگی پاشنه، اگر از روش گچ گیری استفاده میشود باید مدت استفاده از آن کوتاه باشد.

خشکی مفاصل زیر مچ پا و مید تارسال : درجاتی از محدودیت حرکت چرخشی به داخل و خارج مچ پا عارضه تقریباً اجتناب ناپذیر شکستگی خرد شده پاشنه است.

بالا نگه داشتن پا به مدت چندین هفته پس از آسیب جهت کنترل تورم ونیز تشویق بیمار به انجام حرکات ورزشی فعال در مراحل اولیه ، می توان خشکی مفصل را به حداقل برساند.

مشکلات زخم : یکی از عوارض مهم بدنبال درمان جراحی استخوان پاشنه از هم گسیختگی زخم است که در ۲۵% موارد رخ می دهد . این عارضه بخصوص در افراد سیگاری ، افراد مبتلا به دیابت و یا چاق و در شکستگی های باز بیشتر دیده میشود.

 

سوالات متداول

مراقبت های بعد از جراحی شکستگی پاشنه پاشنه هستند

استخوان پاشنه پدرم از چند ناحیه شکسته و دکتر عمل جراحی انجام دادند مراقبتهای بعد از عمل پاشنه به طوری که زودتر بتواند طبیعی راه برود را راهنمایی بفرمایید.

شکستگی پاشنه معمولا خوب جوش میخورد ولی ممکن است بد جوش بخورد. چون جنس استخوان پاشنه یا کالکانئوس از استخوان اسفنجی است معمولا بیمار مشکلی از لحاظ جوش نخوردن شکستگی ندارد ولی به علت اینکه جااندازی این شکستگی مشکل است بعضی بیماران با مشکلات ناشی از بد جوش خوردن شکستگی مواجه میشوند.

بعد از جراحی پاشنه احتمال تورم پا زیاد است به همین علت بیمار باید تا چند روز در حالت درازکش قرار گرفته و مچ پای خود را یک وجب بالاتر از سطح قلب نگه دارد.

با این کار بازگشت خون وریدی به سمت قلب بیشتر شده و تورم کاهش میابد. سرد کردن محل عمل و استفاده از داروهای ضد التهاب مانند ناپروکسن یا سلکوکسیب یا پیروکسیکام هم میتواند به کاهش تورم و درد ناشی از عمل کمک کند.

برای سرد کردن میتوان خرده های یخ را در درون یک کیسه پلاستیکی گذاشت و آن را لای یک حوله نازک قرار داده و آن حوله را بر روی محل عمل قرار داد.

پوست اطراف پاشنه پا بسیار حساس بوده و ممکن است در حین جراحی آسیب ببیند. در تعویض پانسمان هایی که بطور روزانه از محل جراحی صورت میگیرد بیمار یا کسی که پانسمان را انجام میدهد باید محل زخم جراحی را به دقت وارسی کند تا مشکلی مانند سیاه شدن لبه های آن و یا ادامه یافتن بیش از حد ترشحات از آن وجود نداشته باشد.

در صورتی که برای جراحی از پیچ و پلاک استفاده شده باشد بیمار باید بعد از چند روز از عمل جراحی با اجازه پزشک جراح حرکات مچ پای خود را شروع کند تا محدودیت حرکتی در مفصل مچ و ساب تالار بیمار بوجود نیاید.