سندرم یا نشانگان تونل اولنار Ulnar tunnel syndrome بیماری است که علامت عمده آن بیحس و سوزن سوزن شدن در انگشت کوچک دست و نصف خارجی انگشت انگشتری و کاهش قدرت انگشتان دست و توانایی دست در انجام حرکات ظریف است.
این بیماری به علت تحت فشار قرار گرفتن عصب اولنار در ناحیه کانال گویان یا تونل گویون Guyon’s canal است.
آناتومی عصب اولنا در دست
عصب اولنا یکی از سه عصب اصلی دست است که حس آنرا تامین میکنند. این عصب در ناحیه ساعد و در سمت داخلی آن ( نزدیک به تنه) سیر کرده و به مچ دست و سپس کف دست میرسد.
در آنجا عصب به چند شاخه تقسم میشود. تعدادی از شاخه های آن به پوست انگشت کوچک و پوست نصف خارجی انگشت انگشتری رفته و حس آنرا تامین میکنند. تعداد دیگر از شاخه های آن به تعدادی از عضلات کف دست که عمدتاً در قسمت داخلی آن هستند رفته و موجب فعالیت آن عضلات میگردند.
عصب اولنار از سطح کفی مچ دست و در طرف داخلی آن (طرفی که نزدیک به انگشت کوچک دست است) عبور میکند. این عصب در حین عبور از مچ دست از درون یک تونل یا کانال بافتی عبور میکند که به آن کانال گویان میگویند.
این کانال از طرفین به دو استخوانچه همیت و پیزیفورم محدود است. کف آن رباط عرضی مچ دست و سقف آن رباطی است که بین دو استخوانچه ذکر شده قرار گرفته است.
علت سندروم تونل اولنا
عامل اصلی بوجود آورنده این بیماری فشار به عصب اولنار است. این فشار موجب میشود عملکرد حسی یا حرکتی عصب دچار اختلال شود. بیماری بیشتر در کسانی دیده میشود که از مچ دست خود کار زیادی میکشند و به آن فشار زیادی وارد میکنند. بخصوص انجام کارهایی که در آنها مچ دست مدت های زیادی در حالت فلکشن ( خم به سمت کف دستی) است موجب بروز این بیماری میشود.
فشار ممتد بر روی سطح کفی مچ دست میتواند عصب را تحت فشار قرار دهد. در ورزش هایی مانند دوچرخه سواری و یا وزنه برداری این فشار ها به مچ وارد میشوند. در کسانی که از چکش های بادی استفاده میکنند لرزش زیاد مچ دست میتواند موجب بروز این بیماری شود.
در مواردی ممکن است وجود یک بافت اضافه در محیط تنگ کانال گویان موجب فشار به عصب شود. بطور مثال وجود کانگلیون ( نوعی تومور بافت سینوویال) و یا آنوریسم (اتساع موضعی یک رگ) در نزدیکی کانال گویان میتواند عصب را فشرده و موجب بروز علائم شود
شکستگی قسمتی از استخوان همیت یا چنگکی ( شکسته شدن هوک یا چنگگ استخوان همیت) هم میتواند موجب فشار به عصب در حین عبور از کانال گویان باشد.
علائم سندروم تونل اولنار چیست
همانطور که گفتیم علامت اصلی بیماری بیحس و سوزن سوزن شدن در انگشت کوچک دست و نصف خارجی انگشت انگشتری است. البته گاهی ضعف عضلات کف دست هم بوجود میاید. ممکن است درد وجود داشته باشد.
بتدریج که بیماری پیشرفت میکند انجام کارهایی مانند باز کردن در بطری، نگه داشتن اجسام، تایپ کردن، نواختن موسیقی و انجام دیگر کارهای ظریف با انگشتان دست مشکل میشود. ممکن است پوست انگشت کوچک دست خشک تر از معمول شود.
در مراحل شدید بیماری ممکن است بعضی از عضلات دست لاغر شوند. گاهی زدن ضربه های ملایم با انگشت بر روی مچ دست ممکن است موجب حس گزگز در انگشت کوچک دست شود.
پزشک معالج معمولاً فعالیت اعصاب دست را با گرفتن نوار عصبی دست بررسی میکند. انجام ام آر آی ممکن است نشان دهد که چه عاملی موجب فشار به عصب در مچ یا کف دست شده است. سی تی اسکن هم میتواند تغییرات استخوانی را که موجب فشار به عصب میشوند مشخص کند.
درمان سندرم تونل اولنار چگونه است
مهم ترین راه در درمان این بیماری اجتناب از انجام کارهایی است که فشار به عصب اولنار در مچ دست را بیشتر میکند. اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین و ممانعت از فشار اجسام به سطح کفی مچ دست میتواند در کاهش علائم بیماری موثر باشد.
گاهی اوقات استفاده کوتاه مدت از اسپلینت ممکن است به کاهش یا رفع علائم بیماری کمک کند. اینکه بدانیم در حین انجام کار مثلاً در حین تایپ کردن مچ دست را باید چگونه نگه داریم تا کمتر به عصب آلنا فشار وارد شود ممکن است به بهبود بیماری کمک کند.
در مواردی که انجام اقدامات ذکر شده نتواند علائم بیمار را کاهش دهد از عمل جراحی استفاده میشود.
در حین جراحی عاملی که موجب فشار به عصب میشود برداشته میشود. معمول ترین راه درمان پاره کردن رباطی است که در سقف کانال گویان قرار داشته و روی عصب اولنار را میپوشاند.
با قطع این رباط فشار از روی عصب برداشته میشود. بعد از عمل جراحی ممکن است چند ماه صبر لازم باشد تا عملکرد عصب دوباره به حالت اولیه خود برگردد. در این مدت بیمار باید تحت نظر پزشک و فیزیوتراپ حرکات و نرمش های خاصی را انجام دهد.