نوبت دهی

اسکولیوز مادرزادی در ستون مهره چیست

اسکولیوز مادرزادی انحراف جانبی ستون فقرات به علت یک نقص مادرزادی در مهره ها است. شیوع اسکولیوز مادرزادی ستون مهره حدود یک در هر ده هزار تولد است.

بعضی از این بیماران نقص های دیگر مادرزادی مثل مشکلات کلیه یا مثانه هم دارند. اسکولیوز ستون مهره گرچه در زمان تولد وجود دارد ولی گاهی تا وقتی بچه به سنین نوجوانی برسد تشخیص داده نمیشود.

 

اسکولیوز مادرزادی یا انحراف جانبی ستون فقرات چه انواعی دارد

 اسکولیوز مادرزادی
اسکولیوز مادرزادی

اسکولیوز مادرزادی انواعی دارد که عبارتند از

تشکیل ناقص مهره 

در تشکیل ناقص مهره یا Incomplete formation of vertebrae وقتی مهره در زمان جنینی در حال درست شدن است ممکن است قسمتی از یک یا چند مهره درست نشود. مهره درست شده یک نیمه مهره یا Hemivertebrae است. این مهره به جای اینکه به شکل استوانه باشد به شکل یگ گوه است و در محل همین مهره گوه ای شکل ستون مهره قوس بر میدارد.

اسکولیوز مادرزادی

شدت این قوس با افزایش سن بچه بیشتر میشود. این تغییرات گاهی در یک مهره و گاهی در چند مهره ایجاد میشود. وقتی در چند مهره ایجاد شده و جته مهره های گوه ای شکل در خلاف جهت یکدیگر است ممکت است اثر یکدیگر را خنثی کرده و انحراف جانبی در ستون فقرات ایجاد نشود.

 

نقص در جدا شدن مهره ها 

در نقص در جدا شدن مهره یا failure of separation of vertebrae در زمان جنینی ستون فقرات ابتدا به شکل یک میله یا استوانه دراز است که بعداً قطعه قطعه Segmentation شده و هر قطعه یک مهره را تشکیل میدهد.

اگر این جدایش یا قطعه قطعه شدن به درستی صورت نگیرد ممکن است دو یا چند مهره از کنار به هم متصل باقی بمانند. این اتصال بین مهره ها موجب میشد بعد از تولد مهره های به هم چسبیده از یک طرف زشد کرده و از طرفی که به هم متصل شده اند رشد نکنند. در این صورت با رشد بچه بتدریج مهره قوس برداشته و قوس آن شدیدتر میشود.

 

ترکیبی از دو حالت بالا

ممکن است ترکیبی از دو حالت بالا با هم دیده شود که موجب بروز قوس های شدیدی در ستون فقرات میشود. این بیماران معمولاً نیاز به عمل جراحی در سال های اولیه عمرشان دارند.

 

قوس های جبرانی Compensatory curves

وقتی در یک محل از ستون فقرات قوس جانبی ایجاد میشود معمولا برای اینکه تعادل تنه و سر روی ستون مهره حفظ شود معمولا بدن یک قوس دیگر در بالا یا پایین قوس اولیه و در خلاف جهت آن درست میکند تا اثر آن را خنثی کند. به این قوس های ثانویه قوس های جانبی میگویند.

 

علائم اسکولیوز مادرزادی

 این نوع از اسکولیوز غالباً در حین معاینه ایکه در بدو تولد به توسط پزشک انجام میشود کشف میگردد. اسکولیوز درد ندارد پس اگر زود تشخیص داده نشود ممکن است به رشد خودش ادامه دهد تا اینکه در سنین بالاتر و حتی در نوجوانی تشخیص داده شود. علائم اسکولیوز ستون مهره در بچه ها عبارتست از

• یک شانه بالاتر از شانه دیکر است. از پشت که نگاه میکنیم یک استخوان کتف برجسته تر از دیگری است.

• دنده ها در یک طرف برجسته ترند.

مشاوره

• خط کمر در دو طرف نامتقارن هستند.

• یک طرف لگن بالاتر از طرف دیگر است.

• بچه معمولاً بیشتر به یک طرفف خمیده است.  

 

تشخیص انحراف جانبی مادرزادی ستون مهره

تست استاندارد تشخیصی برای معاینه این بیماران خم شدن به جلو است. وقتی بچه در حالت ایستاده به سمت جلو خم میشود پزشک معالج راحتتر عدم تقارن در دو طرف تنه را میبیند.

پزشک ارتوپد از انواع روش های تصویربرداری مثل رادیوگرافی ساده، سی تی اسکن، ام آر آی و سونوگرافی برای تشخیص و بررسی وضعیت بیمار استفاده میکند.

 

 درمان اسکولیوز مادرزادی ستون فقرات

 برای تعیین نوع درمان، پزشک ارتوپد به نوع اسکولیوز، شدت انحراف و وجود بیماری های همراه توجه میکند. اگر شدت قوس  ستون مهره کم باشد و پیشرفت نکند پزشک معمولاً فقط بیمار را تحت نظر میگیرد.

هر ۱۲-۶ ماه یکبار از او عکس میگیرد و اگر دید بیماری پیشرفت میکند درمان مناسب را انجام میدهد وگرنه صبر میکند. فعالیت های بدنی شدت قوس ستون فقرات را افزایش نمیدهند و بچه میتواند آزادانه به فعالیت های بدنی روزانه و فعالیت های ورزشی و بازی بپردازد.

 عمل جراحی اسکولیوز مادرزادی
عمل جراحی اسکولیوز مادرزادی

 بریس در درمان این نوع اسکولیوز معمولاً تاثیری ندارد واگر هم بکار رود برای کنترل قوس های جبرانی تشکیل شده است.

در بیمارانی که قوس ستون مهره آنها در حال افزایش است، قوس شدیدی دارند، تغییر شکل بزرگی در تنه دارند و در کسانی که به علت تغییر شکل ستون فقرات بر اثر فشار به ریشه های اعصاب دچار مشکلات عصبی شده اند پزشک جراح ارتوپد معمولاً تصمیم به جراحی میگیرد. انواع اعمال جراحی که برای این بیماران انجام میشوند عبارتند از :

 

جوش دادن مهره Spinal fusion

در این جراحی مهره هایی که مشکل دارند را به هم جوش میدهند تا بصورت یک مهره واحد درآیند و رشدشان متوقف شود.

 

برداشتن مهره معیوب Hemivertebrae removal

مهره ناقص برداشته شده و دو مهره دو طرف آن به هم جوش داده میشود.

 

میله های دراز شونده Growing rod

میله هایی به مهره ها متصل میشود تا قوس کمر کم شود سپس هرچه بچه بزرگ تر میشود هر ۸-۶ ماه یک بار بیمار به اطاق عمل رفته و چون ستون فقرات درازتر شده است میله درازتری جایگزین میله قبلی میشود. در پایان بلوغ که رشد بیمار متوقف میشود میله دائمی گذاشته شده و مهره ها به هم جوش داده میشوند.

 

 بازپروری بعد از جراحی

 معمولاً بیماران بعد از یک هفته از بیمارستان مرخص میشوند و ممکن است نیاز به پوشیدن بریس به مدت ۴-۳ ماه داشته باشند. بعد از بهبودی بیمار میتواند اغلب فعالیت های بدنی زا که قبل از جراحی داشته انجام بدهد.