نوبت دهی

سر خوردن مهره یا اسپوندیلولیستزی چیست

اسپوندیلولیستزی Spondylolisthesis به معنای سر خوردن یک مهره به سمت جلو روی مهره پایینی است. شایعترین محل بروز آن محل اتصال مهره های کمری به خاجی است یعنی معمولاً مهره پنجم کمری روی مهره اول خاجی یا ساکروم به سمت جلو سر میخورد.
 
اگر این سر خوردن و به جلو آمدن مهره شدید باشد کانال نخاعی تنگ شده و به ریشه های عصبی فشار وارد میشود که این خود موجب بروز علائم عصبی در بیمار میگردد.
 

اسپوندیلولیستزی یا سر خوردن مهره چه انواعی دارد

 اسپوندیلولیستزی دو نوع عمده دارد

سر خوردگی مهره ناشی از پیری 

شروع سرخوردگی مهره ناشی از پیری یا Degenerative spondylolysthesisاین بیماری با پیر شدن دیسک بین مهره ای است. با افزایش سن دیسک بین مهره ای محتوای آب خود را از دست داده و چروکیده و کوچک میشود.

کاهش ارتفاع دیسک موجب میشود مهره ها به یکدیگر نزدیک تر شوند و این نزدیک شدن مهره ها به هم، فشار بیشتری به مفاصل بین مهره ها وارد میکند. نتیجه آن سائیدگی مفصل بین مهره ای است.

اسپوندیلولیستزی

اسپوندیلولیستزی

بر اثر این سائیدگی، مفصل و لیگامان هایی که مهره را سرجایش نگه میدارند ضعیف میشوند. این ضعف همراه با مشکلاتی که در دیسک ایجاد شده است موجب سر خوردن مهره بالایی روی مهره پایینی میشود.

سر خوردن مهره موجب تنگ شدن کانال نخاعی و تنگ شدن محلی است که از آنجا ریشه های عصبی از بین دو مهره خارج میشوند. این عارضه در خانم ها و در سنین بالای ۵۰ سال بیشتر است.

 

سر خوردگی اسپوندیلولیتیک 

در سرخوردگی اسپوندیلولیتیک یا Spondylolytic spondylolisthesis قسمتی از مهره به نام قسمت بین مفصلی Pars interarticularis شکسته میشود. این شکستگی استرسی معمولاً در زمان نوجوانی ایجاد شده ولی فرد متوجه آن نمیشود.

سپس در سنین بالاتر که دیسک بین مهره ای کم کم محتوای آب خود را از دست داده و چروکیده میشود فشار بیشتری به این قسمت وارد شده و موجب میشود کاملاً از هم باز شود. نتیجه آن سر خوردن مهره است.

اسپوندیلولیستزی

این عارضه بیشتر در مردان میانسال دیده میشود. چون در این نوع سر خوردگی، فقط قسمت تنه مهره به جلو سر میخورد و قسمت های پشتی مهره سر جایشان باقی میمانند محلی که از آنجا ریشه های عصبی از بین دو مهره خارج میشوند تنگ نشده و عصب تحت فشار قرار نمیگیرد.

 

علائم اسپوندیلولیستزی یا سر خوردن مهره چیست

 در نوع اول که ناشی از پیری است بیمار دچار کمردرد است و علائم ناشی از فشار روی ریشه عصبی مانند درد در باسن و اندام تحتانی، احساس گزگز و بیحسی در اندام تحتانی و ضعف در پاها دارد.

در این بیماران خم شدن به جلو و نشستن موجب کاهش علائم عصبی میشود چون فضایی که ریشه عصبی از آن خارج میشود را بازتر کرده و فشار روی عصب کاهش میابد. مهم ترین شکایت بیمار در اسپوندیلولیستزی نوع دوم کمردرد است که گاهی به اندام تحتانی انتشار میابد.

 

سر خوردن مهره یا اسپوندیلولیستزی چگونه درمان میشود

سر خوردن مهره یا اسپوندیلولیستزی معمولا بصورت حرکت مهره پنجم کمری بر روی مهره اول ساکروم یا خاجی است. وقتی این جابجایی زیاد باشد میتواند موجب فشار بر روی ریشه های عصبی شده و موجب بروز علائم حسی و حرکتی در اندام تحتانی شود.

پزشک ارتوپد پس از صحبت با بیمار را جع به مشکلات وی و خصوصیات آنها وی را معاینه میکند. سپس از روش های تصویربرداری مانند رادیوگرافی ساده و سی تی اسکن و ام آر آی برای کمک به تشخیص استفاده میکند.

مشاوره

ذکر این نکته مهم است که ممکن است در رادیوگرافی ستون مهره علائم سر خوردن مهره دیده شود ولی بیمار هیچ مشکلی نداشته باشد. این بدان معنی است که بسیاری از موارد سر خوردن مهره به جلو بدون علامت و درد است. این موارد نیازی به درمان ندارند.

201 1

فشار بر روی ریشه عصبی در فورامن بدنبال سر خوردن مهره بالایی روی مهره پایینی

سر خوردن مهره یا اسپوندیلولیستزیس را گاهی میتوان با استفاده از روش های غیر جراحی درمان کرد و در مواردی ممکن است درمان این بیماری مستلزم استفاده از عمل جراحی باشد.

 

درمان غیر جراحی اسپوندیلولیستزی

 گرچه این درمان ها سر خوردگی را درست نمیکنند ولی بسیاری از بیماران با این درمان ها احساس راحتی بیشتری کرده و مشکلات آنها از بین میرود. مهمترین آنها عبارتند از

فیزیوتراپی : شامل انجام نرمش هایی برای افزایش قدرت انعطاف ستون مهره و افزایش قدرت عضلات شکم و عضلات اطراف ستون مهره

داروهای ضد التهابی : مثل بروفن یا سلکسیب با کاهش التهاب در اطراف عصب میتوانند شدت علائم را کاهش دهند.

تزریق کورتیکوستروئید : با تزریق این داروها در اطراف نخاع به توسط پزشک معالج ممکن است التهاب کاهش پیدا کرده و درد و علائم حسی کمتر شوند.

 

درمان جراحی اسپوندیلولیستزی

در سر خوردگی ناشی از پیری که به ۶-۳ ماه درمان های غیر جراحی جواب کافی نمیدهند و در سر خوردگی های اسپوندیلولیتیک که به ۱۲-۶ ماه درمان های غیر جراحی جواب نمیدهند و درد و علائم حسی زندگی روزمره بیمار را مختل کرده است از جراحی استفاده میشود.

جراحی اسپوندیلولیستزی

وقتی سر خوردگی یا علائم عصبی در حال پیشرفت است هم معمولاً پزشک ارتوپد تصمیم به جراحی میگیرد. درمان جراحی که برای این بیماران استفاده میشود انجام لامینکتومی Laminectomy است.

در این روش قسمتی از استخوان های طبیعی مهره که لامینا نامیده میشود خارج میگردد. این جراحی را دکمپرشن Decompression هم میگویند چون موجب رفع فشار و کمپرشن از روی اعصاب میشود.

بعد از دکمپرشن و برداشتن فشار از روی اعصاب، مهره های مجاور به هم جوش داده میشوند. در این روش از پیوند استخوان و از وسایل فلزی مانند پیچ و میله ممکن است استفاده شود تا مهره ها زودتر و بهتر جوش بخورند.